PRZEGLĄD ARTYKUŁU 13 – JAKI JEST CEL?
Kontekst
- Rozwój technologiczny od czasu przyjęcia Dyrektywy E-Commerce w 2000 r. spowodował, że platformy internetowe zwiększyły swoją kontrolę nad treściami, które udostępniają i nad zyskami, które z tego tytułu generują
- Wzrost kontroli i dominacji na rynku wymaga przywrócenia równowagi i zwiększenia ich odpowiedzialności
- Bez wynagrodzenia, nie ma inwestycji. Uprawnieni z tytułu prawa autorskiego korzystają również z tzw. praw osobistych, które oprócz prawa do wynagrodzenia, pozwalają im też decydować w jaki sposób i przez kogo ich utwory mogą być wykorzystywane (część składowa podstawowego prawa do własności i wolności słowa)
Cele
- Zagwarantowanie pewności prawnej dla wszystkich zainteresowanych podmiotów
- Zapewnienie, żeby wyłączenia z odpowiedzialności na podstawie dyrektywy E-Commerce nie były dalej nadużywane przez platformy aktywne, które jednocześnie generują zyski finansowe z niedozwolonego korzystania z utworów chronionych prawem autorskim
- Zapewnienie środowiska, w którym inwestycja w twórczość jest wspierania
- Ochrona praw podstawowych w równym stopniu zarówno dla użytkowników indywidualnych, posiadaczy praw autorskich, jak i usług
Cel: Platformy Aktywne
- Poprawki kompromisowe Sprawozdawcy w Komisji JURI odnoszą się do zakazu ogólnego nadzoru (lub monitorowania) tam, gdzie ma on zastosowanie (“where applicable”, Art. 13 ust. 1.b). Sformułowanie to jest odpowiednie, gdyż zwolnienia z odpowiedzialności w dyrektywie E-Commerce (w tym Art. 15), mają zastosowanie wyłącznie do usług PASYWNYCH (biernych), tj. tych, które nie mają żadnego wpływu na treści lub ich układ, a nie do usług AKTYWNYCH, które są przedmiotem projektu sprawozdania.
- Należy pamiętać, że monitorowanie i jego ewentualny zakaz obejmuje nie tylko naruszenia praw autorskich, ale też wszelkiego rodzaju treści nielegalnych, w tym treści nawołujące do terroryzmu oraz pornografię dziecięcą. W rzeczywistości, platformy już obecnie stosują różnego rodzaju systemy monitorowania.
- Rozróżnienie pomiędzy usługami aktywnymi a pasywnymi nie jest sprzeczne z wyłączeniami z odpowiedzialności na podstawie dyrektywy E-Commerce oraz z zakazem ogólnego monitorowania. Zawiera ono wszelkie gwarancje dla równowagi pomiędzy prawami podstawowymi i dla ochrony danych osobowych.
ARTYKUŁ 13 W SZCZEGÓŁACH – CZEGO NIE NARUSZA?
Nie narusza praw podstawowych zagwarantowanych w Karcie Praw Podstawowych UE
- W przypadku Art. 13, Służby Prawne Rady stwierdziły, że wolność słowa nie jest naruszona, gdyż: 1) działania mają obejmować wyłącznie treść identyfikowaną przez posiadaczy praw; oraz 2) osoby zamieszczające treści muszą mieć dostęp do mechanizmów umożliwiających składanie skarg, aby miały możliwość odwołania się od decyzji o usunięciu treści.
- Karta praw podstawowych chroni wolność wypowiedzi, wolność prowadzenia działalności gospodarczej i podstawowe prawo własności, w tym własności intelektualnej (art. 17 ust. 2 Karty).
- Podstawowe prawo prowadzenia działalności gospodarczej nie tylko chroni serwisy internetowe, ale także kreatywne firmy, które powinny mieć możliwość zakazania korzystania z utworu lub możliwość uzyskania wynagrodzenia od podmiotów zarabiających na utworach, których nie są właścicielami i w przypadku których nie mają pozwolenia na ich wykorzystywanie.
- Celem nie jest ograniczenie wolności wypowiedzi obywateli. Tej wolności nie należy przeciwstawiać prawom - zarówno ekonomicznym, jak i moralnym - twórców.
- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej konsekwentnie orzeka, że wszystkie podstawowe wolności i prawa należy równoważyć, a żadne z nich nie jest nadrzędne wobec innych.
- W rzeczywistości odsetek przypadków błędnego usunięcia treści jest niezmiernie niski: 0,0002 % w przypadku treści audiowizualnych i 0,04 % w przypadku muzyki.
Nie narusza ochrony danych osobowych
- Art. 13 dotyczy wyłącznie zamieszczanych (a nie pobieranych lub uzyskiwanych drogą streamingu) i chronionych prawem autorskim treści zidentyfikowanych w chwili ich zamieszczania (np. na podstawie danych identyfikacyjnych dostarczonych przez posiadaczy praw)
- Przewidywane środki nie pociągają za sobą przetwarzania informacji dotyczących wszystkich użytkowników ani systematycznej analizy ich profili
- Nie istnieje jakikolwiek wymóg sprawdzania innych danych dotyczących zamieszczanych treści, np. identyfikacji adresu IP osoby zamieszczającej daną treść, bądź daty, godziny czy miejsca
Nie narusza wyłączeń odpowiedzialności ani zakazu ogólnego obowiązku w zakresie nadzoru w handlu elektronicznym
- Brak hierarchii wtórnych aktów prawodawstwa. Służby Prawne Rady stwierdziły, że używanie takich wyrażeń kwalifikujących, jak „nie jest zgodne z”, „jest niezgodne z” bądź nawet „narusza” w odniesieniu do dyrektywy o handlu elektronicznym nie jest prawidłowe z prawnego punktu widzenia. W rzeczywistości zasada zawarta w przyjętym później akcie regulującym dany obszar uchyla zasadę zawartą we wcześniejszym akcie regulującym ten obszar w sposób ogólny
- Należy podkreślić, że przepisy dotyczące „bezpiecznych przystani” (safe harbour) mają zastosowanie wyłącznie do platform biernych. Zakaz ogólnego obowiązku w zakresie nadzoru nie ma zastosowania do serwisów aktywnych, które wykonują działanie istotne z punktu widzenia prawa autorskiego i które, w konsekwencji, powinny uzyskać licencję od posiadacza praw umozliwiajaca im dalsze udostepnianie tresci. Taka licencja może przewidywać środki filtrujące, gdyż zezwala na to dyrektywa o handlu elektronicznym. Zakaz ten ma zastosowanie jedynie w przypadku platform stricte biernych
- Trybunał Sprawiedliwości wydał ostatnio orzeczenia w takich sprawach jak Stichting Brein przeciwko Ziggo (C-610/15, pkt 38), zgodnie z którymi kiedy serwis udostępnia treści wyszukiwania, indeksowania lub kategoryzacji nie można uznać, że realizuje „zwykłe dostarczanie” urządzeń, tj. nie jest platformą bierną (zob. pkt 42 dyrektywy o handlu elektronicznym)
- W przypadku serwisów biernych środki techniczne, o których mowa w projekcie dyrektywy nie będą równoznaczne z ogólnym obowiązkiem w zakresie nadzoru (zob. opinię Służby Prawnej Rady), gdyż:
- środki nie są kosztowne i uciążliwe (są one już wykorzystywane w praktyce, a ich charakter i koszty są zróżnicowane, aby odpowiadać wielkości i rodzajowi każdej z - dużych lub małych - platform);
- serwisy internetowe nie będą musiały samodzielnie decydować, czy treści zostały zamieszczone niezgodnie z prawem, ale będą jedynie zobowiązane do identyfikacji treści chronionych w momencie ich zamieszczenia na podstawie danych identyfikacyjnych dostarczonych przez posiadaczy praw; oraz
- jako że posiadacze praw będą musieli sami przygotować niezbędne dane, będą uczestniczyć w kosztach środków podejmowanych przez serwisy internetowe, co z kolei ograniczy obciążenia logistyczne i finansowe związane z tymi mechanizmami po stronie tych serwisów.
- Sprawy, w których Trybunał odrzucił możliwość stosowania środków umożliwiających filtrowanie (C-70/10 Scarlet Extended, C-360/10 Netlog przeciwko Sabam), dotyczyły, odpowiednio, dostawcy dostępu do internetu i platformy społecznościowej, ale w żadnym przypadku serwisu udostępniającego treści w internecie, którego głównym celem jest zapewnianie dostępu do treści
